Waarop moet je letten als je zonnepanelen wil plaatsen in Vlaanderen in 2025? Deze gids belicht tot in detail wanneer er wel of geen vergunning nodig is, hoe de meldingsplicht werkt volgens het nieuwe Vlaamse Vrijstellingsbesluit, en wat er verandert bij uitzonderlijke installaties zoals zonnecarports of panelen op erfgoedlocaties. We leggen uit hoe je een stedenbouwkundige aanvraag correct indient bij je gemeente, wat de vereiste documenten zijn, en hoelang de procedure meestal duurt. Ook de situatie rond plug-en-play zonnepanelen met stekker komt aan bod, die vanaf april 2025 expliciet onder het bouwbesluit vallen. Dit artikel toont jou in heldere stappen hoe je correct en zonder risico zonnepanelen installeert in Vlaanderen, met inbegrip van alle administratieve plichten.
Heb ik een vergunning nodig voor zonnepanelen in Vlaanderen in 2025?
In het Vlaams Gewest is geen vergunning vereist voor zonnepanelen als ze voldaan aan alle voorwaarden van het Vlaamse Vrijstellingsbesluit.
Dit zijn de concrete voorwaarden:
- De installatie wordt geplaatst op of in het dakvlak van een gebouw.
- De zonnepanelen lopen parallel aan het dakvlak.
- Het betreft een gebouw dat rechtstreeks behoort tot het hoofdgebouw of een functioneel bijgebouw of aanbouw daarvan.
- Het gebouw ligt niet op een beschermd erfgoedperceel.
Wanneer een van deze voorwaarden niet wordt gerespecteerd, is een stedenbouwkundige vergunning verplicht.
Moet ik een melding doen bij de gemeente?
Ja, een melding is verplicht wanneer je project binnen bepaalde randgevallen valt.
Bijvoorbeeld:
- Als jouw gemeente een verordening heeft uitgevaardigd om meldingsplicht op te leggen voor zonne-installaties.
- Bij visueel impactvolle installaties, zoals een zonnecarport of een aparte draagstructuur op het dak.
- Wanneer je de helling of hoogte van het dak wijzigt.
- Bij installaties op de grond of bestaande structuren buiten het hoofdgebouw, waar er kans is op bouwtechnische hinder.
In deze gevallen geldt een meldingsplicht van ten minste 20 werkdagen voor aanvang van de werken.
Welke installaties vallen onder vergunningsplicht in Vlaanderen?
De installaties die buiten het vrijstellingsbesluit vallen, zijn automatisch vergunningsplichtig.
De belangrijkste types zijn:
| Type installatie | Vergunningsplicht |
|---|---|
| Op hellend dak, parallel aan dakvlak | Geen vergunning nodig (mits voldaan aan regels) |
| Op hellend dak, afwijkende hoek of hoogte | Vergunningsplichtig |
| Bijzonder dragend frame of carport | Vergunningsplichtig (afhankelijk van visuele impact) |
| Op een gevel | Altijd vergunningsplichtig |
| Op erfgoedlocatie of beschermd pand | Altijd vergunningsplichtig |
| Op de grond (vrijstaand, zonneweide) | Altijd vergunningsplichtig |
Deze regels worden bepaald door artikel 4 van het Vlaamse Vrijstellingsbesluit van de Vlaamse regering.
Hoe weet ik of mijn perceel op een erfgoedlocatie ligt?
Je controleert dit via het Geoportaal van Onroerend Erfgoed Vlaanderen. Als het perceel een beschermde status heeft (bijvoorbeeld als beschermd monument, onderdeel van een beschermd stadsgezicht of landschap), heb je altijd zowel een omgevingsvergunning als een advies van het agentschap Onroerend Erfgoed nodig.
Wat zijn de stappen om een vergunning aan te vragen voor zonnepanelen?
Als je installatie niet in aanmerking komt voor vrijstelling, dien je via de lokale omgevingsvergunningenprocedure een aanvraag in.
De procedure is als volgt:
- Start online via het Omgevingsloket Vlaanderen of bij het gemeentebestuur.
- Vul het aanvraagformulier in en geef het correcte type project aan (op dak, grond, gevel, enz.).
- Dien volgende documenten in:
- Situatieschets
- Gedetailleerd plaatsingsplan
- Foto’s van de huidige toestand
- Beschrijving van de installatie (type, richtingshoek, helling)
- Eventueel milieu-effectenrapport (indien zonneveld ≥ 1 ha)
- Verwerking van de aanvraag gebeurt door het gemeentebestuur en eventueel adviesorganen zoals Ruimtelijke Ordening of Onroerend Erfgoed.
- Beslissing volgt meestal na 30 tot 105 dagen, afhankelijk van of een openbaar onderzoek vereist is.
Hoe lang duurt de beslissingstermijn bij vergunningsaanvragen?
De standaardtermijn voor een eenvoudige aanvraag is 30 dagen. Indien er bijkomend advies moet komen of een openbaar onderzoek loopt, wordt dit verlengd tot maximum 105 kalenderdagen.
De termijn hangt af van:
- Aard van het project (grond versus dak)
- Gemeentelijke planningsregels
- Eventuele bezwaren in het openbaar onderzoek
- Noodzaak tot bijkomend architecturaal ontwerp of milieubeoordeling
Zijn grondgemonteerde zonnepanelen altijd vergunningsplichtig?
Ja, zonnepanelen die op de grond geplaatst worden en dus niet op het gebouw zelf rusten, vallen buiten de vrijstelling. Ze zijn altijd onderworpen aan een officiële omgevingsvergunningsaanvraag.
Extra aandachtspunten bij grondinstallaties:
- Afstand tot perceelsgrens moet minstens één meter bedragen.
- Maximale hoogte is vastgelegd in lokale bouwvoorschriften (typisch <3 meter).
- Vanaf 1 hectare oppervlak is een MER-screening (milieueffectrapportage) verplicht.
Moet een zonnecarport een vergunningsaanvraag of alleen een melding doen?
Een zonnecarport wordt in de meeste gevallen beschouwd als een structurele bouwtechnische ingreep, en is dus vergunningsplichtig. Enkel wanneer:
- De carport kleiner is dan 40 m²
- Niet hoger is dan 3,5 meter
- Geen visuele hinder veroorzaakt (achter het hoofdgebouw)
- Niet zichtbaar is vanaf de straatzijde
dan volstaat in sommige gemeenten een aangifte van melding. De exacte richtlijnen verschillen tussen gemeentes, raadpleeg lokaal het gemeentelijk RUP (ruimtelijk uitvoeringsplan).
Zijn er extra regels voor zonnepanelen op appartementsgebouwen?
Ja, op appartementsgebouwen is zowel de vergunningsplicht als de eigenaarsstructuur bepalend.
Concreet:
- Toestemming nodig van de vereniging van mede-eigenaars (VME) via stemming op algemene vergadering.
- Voor realisaties op gemeenschappelijke delen zoals het dak, is een meerderheid (2/3 of 3/4) vereist.
- Sommige gemeentes eisen een bouwkundige stabiliteitsstudie, zeker bij oudere gebouwen.
Zijn plug-and-play zonnepanelen met stekker ook vergunningsplichtig?
Ja, vanaf 17 april 2025 vallen stekkerklare zonnepanelen formeel onder de Vlaamse bouwregels. Dat betekent dat:
- Je een vergunning nodig hebt afhankelijk van het type installatieplaats.
- De Vlaamse overheid herbekijkt het Vrijstellingsbesluit om een specifieke uitzondering mogelijk te maken, maar die is nog niet bekrachtigd.
- Tot op heden wordt aangeraden bij twijfel verplicht te melden bij je gemeente.
Mogen zonnepanelen zichtbaar zijn vanaf de straat zonder vergunning?
Zichtbaarheid vanaf de openbare weg is geen doorslaggevend criterium, tenzij:
- De woning binnen een beschermd stadsgezicht ligt.
- De gemeente specifieke uitzichtverordeningen heeft uitgewerkt.
- Het gaat om hogere installaties, zoals zonnepanelen op een frame boven het dakniveau.
In andere gevallen blijft zichtbaarheid vrijblijvend zolang de plaatsing technisch in orde is.
Wat zijn de gevolgen als ik zonder vergunning zonnepanelen plaats?
Zonder vergunning plaatsen, terwijl er een vergunning nodig is, is een bouwovertreding. De gevolgen zijn:
- Regularisatieplicht met terugwerkende kracht inclusief regularisatieaanvraag.
- Bestuurlijke geldboete vastgesteld door de gemeente.
- In extreme gevallen: verwijdering van de installatie op bevel stedenbouw.
Deze sancties vallen onder het Handhavingsdecreet Ruimtelijke Ordening van Vlaanderen.
Voor de meeste particulieren in Vlaanderen zijn zonnepanelen op het dak van de woning in 2025 volledig vergunningvrij, zolang je je houdt aan de voorwaarden van het Vlaamse Vrijstellingsbesluit. Wanneer je zonnepanelen echter niet parallel met het dakvlak liggen, op de grond worden geplaatst, of je woning op een beschermd erfgoedperceel staat, is een vergunning wettelijk verplicht. Specifieke systemen zoals plug-en-play zonnepanelen met stekker, zonnecarports of panelen op appartementsdaken vereisen bijkomende procedures of toestemming. Elke installatie wordt dus het best afzonderlijk getoetst aan jouw gemeentelijke plannen en regelgeving. Laat je bij twijfel bijstaan door een professional zoals Zen Zonne Energie en informeer altijd tijdig bij je lokaal omgevingsloket.