De COP (Coefficient of Performance) van een warmtepomp is een cruciale indicator voor haar energie-efficiëntie: het meet de verhouding tussen de geleverde warmte en de verbruikte elektriciteit op een specifiek moment. Een COP van 4 betekent dat de pomp 4 kWh warmte levert voor elke 1 kWh stroom. Hoewel een hogere COP beter is, is het een momentopname. Voor een jaarlijks beeld is de SCOP (Seasonal COP) relevanter, omdat deze rekening houdt met seizoensinvloeden.
Een warmtepomp met een hoge COP is in 2025 de sleutel tot maximale energie-efficiëntie bij verwarmen in België. COP, ofwel de “Coefficient of Performance”, geeft concreet aan hoeveel thermische energie een warmtepomp kan produceren per kilowattuur (kWh) elektriciteit die ze verbruikt. Een COP van 4 betekent bijvoorbeeld dat je 1 eenheid elektriciteit gebruikt om 4 eenheden warmte te leveren. Dit artikel behandelt hoe de COP exact wordt berekend, wat dit betekent voor het rendement van je warmtepomp en hoe je deze waarde interpreteert bij het kiezen van een systeem. Voor huiseigenaars die hun energiekosten willen verlagen of de investering in zonnepanelen willen afstemmen op hun warmtepomp, is de kennis over COP cruciaal. We leggen alles glashelder uit, inclusief welke COP-waarden gangbaar zijn op de Belgische markt in 2025.
Wat betekent COP bij een warmtepomp?
De betekenis van COP bij een warmtepomp is de verhouding tussen de geleverde warmte-energie en het verbruikte elektriciteitsverbruik in kilowattuur (kWh).
Een COP-waarde (Coefficient of Performance) drukt uit hoeveel verwarmingsenergie een warmtepomp levert per eenheid verbruikte stroom. Een hogere COP betekent een efficiëntere warmtepomp.
| Verbruikte elektriciteit | Geleverde warmte | COP |
|---|---|---|
| 1 kWh | 3,5 kWh | 3,5 |
| 1 kWh | 4 kWh | 4 |
| 1 kWh | 5 kWh | 5 |
Warmtepompen halen een groot deel van hun energie uit natuurlijke bronnen (lucht, bodem, water) die gratis zijn. Enkel de aandrijving (compressor, ventilator) verbruikt elektriciteit.
Waar staat COP voor in vergelijking met andere rendementsscores?
COP is een directe meting van thermisch rendement bij stationaire condities, terwijl andere indicatoren zoals SPF (Seasonal Performance Factor) of SCOP (Seasonal COP) seizoensgemiddelden over langere tijd meten. SPF en SCOP houden dus ook rekening met schommelingen in buitentemperaturen.
Geeft de COP de werkelijke prestaties van een warmtepomp weer?
Niet altijd. De COP-waarde wordt gemeten onder gestandaardiseerde testomstandigheden (zoals 7 °C buitentemperatuur voor lucht/water warmtepompen). In de praktijk variëren temperaturen en beïnvloeden ze de prestaties. Daarom kan het werkelijke rendement afwijken.
Hoe bereken je de COP van een warmtepomp?
De COP van een warmtepomp wordt berekend door de geleverde warmte (in kWh) te delen door het elektrisch verbruik (in kWh).
Formule COP = Geleverde warmte (kWh) / Verbruikte elektriciteit (kWh)
Als een warmtepomp 3.600 watt aan warmte levert en 900 watt aan elektriciteit verbruikt:
- Geleverde warmte = 3.600 W = 3,6 kWh
- Elektriciteitsverbruik = 900 W = 0,9 kWh
- COP = 3,6 / 0,9 = 4
Waar kan je de COP terugvinden op een toestel?
De COP-waarde van een warmtepomp wordt vermeld op het energielabel, in de technische fiche van de fabrikant en in de prestatiespecificaties volgens de norm EN14511.
Welke factoren beïnvloeden de COP-waarde?
De COP wordt beïnvloed door:
- het temperatuurverschil tussen bron (lucht/aarde/water) en afgiftesysteem (vloerverwarming/radiatoren)
- het type warmtepomp (lucht/lucht, lucht/water, bodem/water)
- de buitentemperatuur
- het soort afgiftesysteem (laagtemperatuur = hogere COP)
Wat is het rendement van een warmtepomp gebaseerd op de COP?
Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt als een percentage via de formule:
Rendement (%) = COP × 100%
Bij een COP van 4 is het rendement dus 400%. Dit betekent dat de warmtepomp 4 keer zoveel energie levert als ze verbruikt aan elektriciteit.
| COP | Theoretisch rendement |
|---|---|
| 3 | 300% |
| 3,5 | 350% |
| 4 | 400% |
| 5 | 500% |
Een warmtepomp met een COP van 4 gebruikt slechts 25% elektriciteit en haalt de overige 75% uit de omgeving (lucht, aardwarmte of water).
Is 400% rendement realistisch in België?
Ja, voor goed geïnstalleerde systemen. In België zijn COP-waarden tussen 3,5 en 5 haalbaar voor nieuwe lucht/water- of geothermische warmtepompen. Realistisch rendement in de praktijk schommelt rond 350% à 450%.
Hoe vertaalt rendement zich in kostenbesparing?
Bij een elektriciteitsprijs van 0,30 €/kWh en een warmtepomp die 4 kWh warmte levert per 1 kWh elektriciteit bespaar je aanzienlijk t.o.v. klassieke verwarming op gas of stookolie.
Welke COP-waarden zijn gangbaar in België in 2025?
In België in 2025 liggen de gebruikelijke COP-waarden tussen:
| Type warmtepomp | Gemiddelde COP |
|---|---|
| Lucht/lucht | 3 à 4 |
| Lucht/water | 3,5 à 4,5 |
| Bodem/water | 4 tot 5 |
| Water/water | 5 tot 6 |
Geothermische warmtepompen halen hogere COP’s dankzij constante broncondities (grondtemperatuur). Lucht/water warmtepompen zijn iets minder efficiënt bij koud weer.
Verlopen COP-waarden bij oudere installaties?
Ja. Bij oudere warmtepompen (ouder dan 10 jaar) is de compressortechnologie minder efficiënt, en zijn de COP-waarden lager (2,5 – 3,5). Vervanging of overstap loont vaak.
Is een hoge COP altijd het belangrijkste criterium bij aankoop?
Een hoge COP is wenselijk, maar niet het enige te controleren criterium. Ook de volgende factoren bepalen je keuze:
- Juiste dimensionering volgens verbruiksprofiel
- Beschikbare warmtebron (lucht, bodem, water)
- SCOP-waarde voor het volledige jaar
- Installatiekwaliteit
- Onderhoudsgemak
- Geluidsniveau
| Kenmerk | Effect op rendement |
|---|---|
| Hoge COP | Hoog rendement bij standaardtemperaturen |
| Hoge SCOP | Realistisch rendement over het hele jaar |
| Slechte installatie | Lager werkelijk rendement |
| Afgiftesysteem met hoge temperatuur | Lager rendement |
Wat betekent SCOP en SPF in verhouding tot COP?
SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) en SPF (Seasonal Performance Factor) geven gemiddeld seizoensrendement aan, gemeten in realistische omstandigheden.
- SCOP wordt bepaald volgens Europese norm EN14825
- SPF houdt ook rekening met de regeling en gebruikersgedrag
| Term | Omschrijving |
|---|---|
| COP | Gemeten bij vastgestelde temperaturen (bijv. +7 °C) |
| SCOP | Gepersonaliseerde jaarprestatie voor verwarmen |
| SPF | Begrijpt het totaal energieverbruik (regelstrategie inbegrepen) |
Wat zijn de best presterende warmtepompen qua COP?
In België 2025 scoren deze merken het hoogst:
| Merk | COP lucht/water | COP bodem/water |
|---|---|---|
| Viessmann | 4,2 | 4,9 |
| Daikin | 4,3 | — |
| Stiebel Eltron | 4,5 | 5,0 |
| NIBE | 4,4 | 5,4 |
Bron: Fichegegevens fabrikant, Eurovent Certified Performance.
Wat is de impact van zonnepanelen op de COP-voordelen?
Zonnepanelen produceren zelf elektriciteit, waardoor je volledig voordeel haalt uit het hoge rendement van je warmtepomp.
| COP van warmtepomp | Besparing met zonnepanelen |
|---|---|
| 4 | ±75% minder netverbruik |
| 5 | ±80% minder netverbruik |
Combineer je een warmtepomp met een thuisbatterij, gebruik je overtollige zonnestroom ’s nachts of op koude dagen.
Wanneer is een warmtepomp rendabel op basis van COP?
Een warmtepomp wordt rendabel wanneer:
- Jouw woning goed geïsoleerd is (EPC < 200 kWh/m²)
- Het afgiftesysteem op lage temperatuur werkt (bijv. vloerverwarming)
- De COP minstens 3,5 is
- Je eigen stroom opwekt (via zonnepanelen)
| Voorwaarde | Impact op rendabiliteit |
|---|---|
| Isolatie | Grote invloed |
| Afgiftesysteem | Lage temperatuur > hoge opbrengst |
| Lokale stroomopwekking | Terugverdientijd verkort |
Wat is het belang van COP bij premies en certificering?
De Vlaamse overheid verleent premies voor warmtepompen met hoge seizoensrendementen. Een goede COP en SCOP kunnen bijdragen aan:
- Een hoger premiebedrag
- EPB-conformiteit bij nieuwbouw
- Verlaagd E-peil bij ingrijpende renovaties
In 2025 gelden volgende minimumnormen:
| Type warmtepomp | Minimaal SCOP voor premie |
|---|---|
| Lucht/water | SCOP ≥ 3,5 |
| Bodem/water | SCOP ≥ 4,0 |
Controleer de actuele voorwaarden via de website van de Vlaamse Overheid.
De COP van een warmtepomp is dé maatstaf om de energie-efficiëntie te beoordelen en het rendement juist in te schatten. In België in 2025 varieert die gemiddeld van 3,5 tot 5, met hogere cijfers voor geothermische systemen. Met een goede berekening van de COP begrijp je hoeveel je effectief verbruikt ten opzichte van de warmte die je levert. En het loont: hoge COP = lagere verbruikskosten. Combineer je warmtepomp met zonnepanelen, dan maximaliseer je het rendement én verlaag je de energiefactuur. Interesse in de juiste warmtepomp met de hoogste COP voor jouw situatie? Laat je begeleiden door een gecertificeerde installateur of contacteer Zen Zonne Energie voor helder advies en een offerte op maat.