In Vlaanderen is een warmtepomp niet direct verplicht bij nieuwbouw, maar helpt het sterk om aan de strenge EPB-eisen en het verplichte minimumaandeel hernieuwbare energie te voldoen. Vanaf 2025 is een aardgasaansluiting voor nieuwbouw in Vlaanderen verboden, wat de warmtepomp een voor de hand liggende keuze maakt. In Nederland geldt vanaf 2026 bij vervanging van de cv-ketel de norm dat men overstapt op een (hybride) warmtepomp, tenzij dit niet mogelijk is.
Warmtepompen worden in Vlaanderen steeds vaker verplicht bij nieuwbouwprojecten. Sinds 2023 moeten nieuwe woningen minimaal uitgerust zijn met een hybride warmtepomp, en vanaf 2026 wordt een volledig elektrische warmtepomp de standaard. Bij renovaties is het gebruik van warmtepompen (nog) niet verplicht, maar kopers van woningen met een slecht energieprestatiecertificaat (EPC-label) hebben wel een renovatieplicht opgelegd. In dit artikel lees je alles over de regelgeving rond warmtepompen in 2025, zowel voor nieuwbouw als renovatie. We overlopen de verplichtingen, uitzonderingen en technische eisen, verduidelijken de verschillende types warmtepompen, en geven inzicht in de Vlaamse en federale premies en stimulansen die je kan gebruiken.
Wat zijn de verplichtingen voor warmtepompen bij nieuwbouw in 2025?
De verplichtingen voor warmtepompen bij nieuwbouw in Vlaanderen in 2025 zijn streng en gradueel ingevoerd.
- Sinds 2023 is een hybride warmtepomp verplicht bij elke nieuwe woning.
- Vanaf 1 juli 2025 geldt er een verbod op aardgasaansluitingen bij nieuwbouwwoningen.
- Vanaf 2026 wordt een volledig elektrische warmtepomp verplicht.
De overgang naar fossielvrije verwarmingsoplossingen komt er door het E-peilbeleid binnen de Vlaamse EPB-regelgeving en is gericht op het versnellen van de energietransitie in de gebouwensector.
Wat is een hybride warmtepomp en waarom verplicht in 2023?
Een hybride warmtepomp combineert een lucht/water-warmtepomp met een condensatieketel op gas. Dit systeem schakelt automatisch tussen warmtepomp en gasketel om het meest energie-efficiënte resultaat te bekomen. Het werd verplicht als overgangstechnologie vóór het aardgasverbod.
Waarom worden aardgasaansluitingen verboden vanaf juli 2025?
Het verbod op aardgasaansluitingen past in het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021–2030. Het doel is om de CO₂-uitstoot van woningen drastisch te verminderen door stookinstallaties op fossiele brandstoffen uit te faseren.
Wat houdt de verplichting voor elektrische warmtepompen vanaf 2026 in?
Vanaf 2026 is bij nieuwbouwwoningen enkel nog een volledig elektrische warmtepomp toegelaten. Fossiele systemen zoals gas- of mazoutketels zijn dan verboden. Bij deze warmtepompen is geen gasketel meer aanwezig.
Zijn warmtepompen verplicht bij renovatie in 2025?
Nee, warmtepompen zijn in 2025 niet wettelijk verplicht bij renovaties in Vlaanderen. Toch zet de overheid sterk in op stimulansen om het gebruik ervan te bevorderen.
- Er is een renovatieplicht voor kopers van woningen met EPC-label E of F.
- Warmtepompen helpen sterk bij het behalen van het verplichte EPC-label D of beter.
- Voor wie zijn verwarmingsinstallatie vervangt, gelden verstrengingseisen binnen EPB, die warmtepompen bevoordelen.
Wat houdt de renovatieplicht EPC-label E of F in?
Wie in Vlaanderen een woning of appartement koopt met een EPC-label E of F, is verplicht om deze binnen zes jaar op te waarderen tot minstens een EPC-label D. Deze verplichting geldt sinds 1 januari 2023. De verplichting maakt onderdeel uit van de bredere strategie rond energetische renovatie.
Zijn er uitzonderingen bij renovatie?
Ja. Kleinere verbouwingen zonder ingrijpende energetische impact vallen buiten de verplichtingen. Ook beschermde gebouwen of tweede verblijven komen mogelijk in aanmerking voor afwijking.
Welke soorten warmtepompen bestaan er voor woningen?
De soorten warmtepompen die geschikt zijn voor Belgisch residentieel gebruik zijn:
| Type warmtepomp | Energiebron | Toepassing | Geschikt voor |
|---|---|---|---|
| Lucht-water warmtepomp | Buitenlucht | Verwarming + sanitair warm water | Nieuwbouw + renovatie |
| Grond-water warmtepomp | Bodem | Verwarming + sanitair warm water | Nieuwbouw |
| Water-water warmtepomp | Grondwater | Verwarming + sanitair warm water | Nieuwbouw (met vergunning) |
| Lucht-lucht warmtepomp | Buitenlucht | Verwarming of koeling | Kleine renovaties |
| Hybride warmtepomp | Buitenlucht + gas | Verwarming + sanitair warm water | Overgangsoplossing |
Grondgebonden systemen leveren een hoger rendement maar vereisen boringen, vergunningen en hogere investeringskosten.
Wanneer moet je kiezen voor een hybride warmtepomp?
Een hybride warmtepomp is interessant in volgende situaties:
- Bij minder goed geïsoleerde woningen, omdat de gaskant dan helpt bij piekverbruik.
- Als tijdelijke oplossing vóór het aardgasverbod vanaf juli 2025.
- Wanneer de woning nog niet volledig geschikt is voor een lage temperatuurverwarming.
Welke regels gelden voor het installeren van een warmtepomp?
De installatie van een warmtepomp valt onder de Vlaamse EPB-regelgeving, en moet aan verschillende eisen voldoen:
- EPB-aangifte verplicht bij nieuwbouw of ingrijpende energetische renovatie (IER).
- Minimale rendementseisen voor verwarmingssystemen.
- Juiste dimensionering en combinatie met vloerverwarming of lage temperatuurradiatoren.
Hoe beïnvloedt de EPC-waarde de keuze van verwarmingssysteem?
De EPC-waarde heeft directe gevolgen voor:
- Hypotheekvoorwaarden bij banken.
- Verkoopwaarde en huurmarkt.
- Plaatsbaarheid van hernieuwbare energiesystemen.
Een warmtepomp zorgt door verlaagde verbruikswaarden voor een flink lagere EPC-waarde, zeker als deze gecombineerd wordt met zonnepanelen en goede isolatie.
Welke premies bestaan er in 2025 voor warmtepompen?
Er zijn Belgische en Vlaamse premies beschikbaar voor warmtepompen:
| Soort premie | Bedrag (€) | Voorwaarden |
|---|---|---|
| MijnVerbouwPremie (Vlaanderen) | Tot € 4800 | Maximumfactuur: € 10.000 (85% kmo/verhuur) |
| EPC-labelpremie | Tot € 5000 | EPC springt van E/F naar C of beter |
| ISDE (NL) premie (voor NL) | Tot € 4000 | Enkel voor woningen in Nederland |
Let op: Voor de EPC-labelpremie moet het EPC binnen 5 jaar na aankoop verbeterd zijn.
Welke alternatieven bestaan als je géén warmtepomp wil plaatsen?
Alternatieven voor een warmtepomp zijn:
- Condensatieketel op gas (tot 2025 bij renovatie nog toegelaten)
- Pelletketels of houtvergassers
- Elektrische accumulatoren (bij all-electric concept met zonnepanelen)
- In stedelijke gebieden: aansluiting op stadsverwarming of collectieve warmtenetten
Deze systemen hebben elk beperkingen binnen de EPB-regelgeving. Enkel warmtepompen scoren hoog op energie-efficiëntie en EPC-waardering.
Zijn warmtepompen verplicht in andere delen van België?
In Wallonië en Brussel zijn de regels anders dan in Vlaanderen:
| Regio | Warmtepompverplichting (2025) | Aardgasverbod |
|---|---|---|
| Vlaanderen | Ja (hybride of elektrisch) | Vanaf 2025 |
| Brussel | Geen verplichting, wel stimulansen | Nog niet |
| Wallonië | Geen verplichting, wel premies | Nog niet |
De regionalisering van energiebeleid betekent dat regels verschillen. Vlaanderen loopt voorop in verplichte elektrificatie.
Hoe zit het met verplichtingen voor bedrijven, appartementen en collectieve projecten?
Voor niet-residentiële gebouwen en appartementsgebouwen geldt in 2025 in Vlaanderen:
- Nieuwbouw: warmtepomp verplicht
- Renovatie: geen verplichting, maar EPB-eisen maken fossiele installaties moeilijk haalbaar
- Collectieve verwarmingsoplossingen (zoals geothermie of warmtepompen in cascade) worden fiscaal aangemoedigd
Hoe bereid je je woning voor op toekomstige verplichtingen?
Voorbereidingen bij renovaties:
- Isolatie verbeteren (dak, muren, vloer)
- Vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren voorzien
- Driefasige stroomaansluiting laten installeren voor zwaardere warmtepompen
- Zonnepanelen combineren voor lager verbruik en zelfvoorziening
Zo maximaliseer je het rendement van warmtepompen én verbeter je je EPC-score aanzienlijk.
Een warmtepomp is in 2025 verplicht voor nieuwbouwwoningen in Vlaanderen en wordt steeds interessanter bij renovaties door premies, toekomstig rendement en milieuwinsten. Wie bouwt of verbouwt, doet er goed aan om de huidige verplichtingen goed te begrijpen en anticiperende keuzes te maken. Op termijn worden fossiele systemen uitgesloten en is het investeren in een warmtepomp een toekomstgerichte oplossing, zowel economisch als ecologisch. Heb je vragen of wil je advies op maat? Zen Zonne Energie helpt je graag verder met haalbaarheidsstudies en prijsoffertes voor warmtepompsystemen.