Moderne warmtepompen, met name lucht-water modellen, kunnen ook bij vrieskou efficiënt warmte leveren, zelfs tot temperaturen van -20°C of lager. Hoewel het rendement (COP) daalt bij lagere buitentemperaturen, blijft het vaak positief; tests tonen een COP van 2 bij -20°C. Geothermische warmtepompen hebben hier minder last van door de constante bodemtemperatuur. Goede isolatie en een correct gedimensioneerd systeem zijn cruciaal voor goede prestaties in de winter.
Warmtepompen winnen in Vlaanderen jaar na jaar aan populariteit, en dat geldt ook in 2025. Toch stellen veel mensen zich terecht de vraag: hoe performant is een warmtepomp tijdens vrieskou? Het antwoord is duidelijk. Een warmtepomp werkt ook bij sub-zero temperaturen, al daalt het rendement bij lucht-warmtesystemen wel aanzienlijk. Zo zakt de COP (Coëfficiënt of Performance) bij -10°C tot gemiddeld 1,5. Geothermische warmtepompen vormen daarop een uitzondering en leveren in de winter zelfs een stabiele warmteprestatie, doordat ze energie uit de bodem halen. In dit artikel ontdek je hoe warmtepompen presteren bij vrieskou, wat het efficiëntste systeem is voor koude Belgische winters, en krijg je heldere tips waarmee je je SCOP (Seasonal COP) optimaliseert, zelfs wanneer het vriest.
Hoe beïnvloedt vrieskou het rendement van een lucht-waterwarmtepomp?
Het rendement van een lucht-waterwarmtepomp daalt bij vrieskou door het lagere temperatuurverschil tussen de buitenlucht en de gewenste binnentemperatuur.
Bij normale wintertemperaturen tussen 0 en -5°C bedraagt de COP gemiddeld tussen 2 en 3. Dit betekent dat één eenheid elektriciteit resulteert in twee à drie eenheden warmte. Echter, bij een temperatuur van -10°C zakt de COP vaak onder 1,5.
Hoe laag kan de COP zakken tijdens extreme vorst?
Bij temperaturen onder -15°C zien we bij veel lucht-waterwarmtepompen een COP die onder 1,3 zakt. Dat verhoogt het energieverbruik fors.
Werkt de warmtepomp nog bij temperaturen onder -20°C?
Ja. Moderne modellen van onder meer Daikin, LG Therma V en Mitsubishi Ecodan blijven functioneren bij temperaturen tot -25°C, al is het vermogen dan minimaal.
Wat bepaalt het energieverbruik bij koude temperaturen?
Het energieverbruik is afhankelijk van:
- De buitentemperatuur
- De warmtevraag van de woning
- De werking van het ontdooisysteem
- De kwaliteit van de warmtepompcompressor
Waarom blijven geothermische warmtepompen efficiënt bij vriesweer?
Geothermische warmtepompen gebruiken de constante temperatuur in de bodem, die rond 10°C blijft op 80 à 100 meter diepte, zelfs in volle winter.
Wat is de typische SCOP van een geothermische warmtepomp in België?
De SCOP ligt tussen 4 en 5 op jaarbasis. Ook bij langdurige vorst presteert het systeem met een COP van 3,5+.
Wat zijn de voordelen van constante broncondities?
- Stabiel hoog rendement
- Geen nood aan ontdooicycli
- Begrensde fluctuatie in verbruik
Welke merken leveren performante geothermische systemen?
Marktleiders zoals NIBE, Vaillant geoTHERM en Stiebel Eltron domineren de Belgische markt in het segment.
Wat is het verschil tussen COP en SCOP in koude omstandigheden?
De COP (Coëfficient of Performance) is een momentopname bij een bepaalde buitentemperatuur. De SCOP (Seasonal COP) houdt rekening met prestaties over een heel stookseizoen.
Waarom is SCOP beter om rendementen te vergelijken?
De SCOP geeft een realistischer beeld van verbruiksresultaten over koude én mildere dagen. Dat is cruciaal in België waar het winters weer fluctueert.
Wat is een goede SCOP voor Vlaanderen?
Bij voorkeur 3,5 of hoger voor lucht-waterwarmtepompen en 4,0+ voor geothermische systemen.
Hoe beïnvloeden lage temperatuurverwarmingssystemen de SCOP?
Lage afgiftetemperaturen (35-45°C) verhogen de efficiëntie, wat resulteert in een hogere SCOP.
Wanneer is een hybride warmtepomp geschikt tijdens vrieskou?
Een hybride warmtepomp gebruikt bij lage temperaturen automatisch een gascondensatieketel als back-up voor verwarming.
Wanneer schakelt een hybride systeem over naar de ketel?
Wanneer de bivalente temperatuur (meestal tussen -2°C en 4°C) wordt bereikt, schakelt het systeem over naar gas.
Welke woningen vormen de ideale doelgroep?
- Slecht geïsoleerde woningen
- Woningen met hoge warmtevraag
- Gebouwen waar lage temperatuurverwarming niet mogelijk is
Wat zijn de voordelen bij vriesweken?
- Continu comfort
- Beperkt piekverbruik elektriciteit
- Minder zware elektrische aansluiting vereist
Hoe beïnvloedt isolatie het rendement van een warmtepomp in de winter?
Een goede isolatie beperkt warmteverlies waardoor de warmtepomp minder hoeft te werken, ook bij negatieve temperaturen.
Welke delen van de woning isoleren geeft het hoogste rendement?
De isolatieprioriteiten zijn:
- Dak (tot 30% warmteverlies)
- Buitenmuren
- Vloer
- Ramen (HR++ of driedubbel glas)
Is het zinvol om eerst te isoleren voor je een warmtepomp plaatst?
Ja. In Vlaanderen is isolatie verplicht bij het invoeren van een verwarmingssysteem op hernieuwbare energie via de EPB-eisen.
Invloed op terugverdientijd?
Een beter geïsoleerde woning verlaagt de werkingskosten met 30 tot 50%, wat de investering sneller terugverdient.
Welke verwarmingssystemen combineren het best met een warmtepomp?
De efficiëntie van een warmtepompsysteem stijgt sterk wanneer gewerkt wordt met lage temperatuurverwarming.
Wat zijn de meest geschikte afgiftesystemen?
- Vloerverwarming
- Lage temperatuur radiatoren
- Ventilo-convectoren
Waarom zijn klassieke radiatoren minder geschikt?
Klassieke radiatoren vereisen water van 65-75°C, wat buiten het efficiënt bereik van warmtepompen valt.
Is een gemengd afgiftesysteem werkbaar?
Ja, mits de installatie correct gebalanceerd is via hydraulische verdelers en slimme thermostaatsturing.
Wat zijn de beste instellingen bij vriesweer?
Instellingen gericht op energiebeheer kunnen het rendement tijdens kou maximaliseren.
Wat is het bivalentiepunt?
Het bivalentiepunt is de buitentemperatuur waarbij een alternatieve warmtebron rendabeler wordt dan de warmtepomp.
Hoe stel ik dit correct in?
Installeer een regeling (zoals via een OpenTherm thermostaat) met automatische schakelmogelijkheid op basis van temperatuurmeting.
Wat is de ideale vertrektemperatuur van cv-water?
Tussen 30°C en 45°C voor vloerverwarming, en tot 55°C voor aangepaste radiatoren. Hoger verlaagt de COP.
Hoe belangrijk is regelmatig onderhoud bij vrieskou?
Regelmatig onderhoud garandeert een stabiele werking, zeker bij koud weer waar de buitenunit zwaar belast wordt.
Welke onderdelen moeten nagekeken worden?
- Stof- en vetfilters
- Ventilatorbladen
- Onthoudenslijtage compressor
- Condenswaterafvoer
Hoe vaak onderhoud uitvoeren?
Minimaal 1 keer per jaar, idealiter voor de winterstart.
Wie voert dit uit?
Bevoegde technici van erkende merken zoals Daikin Certified Partner of BTV-keuring installateurs in België.
Blijft een warmtepomp rendabel als het dagenlang vriest?
Ja, mits het systeem goed gedimensioneerd is, blijft het rendement positief zelfs na langdurige vriesperiodes.
Wat zegt de wetenschap over langetermijnverbruik?
Een lucht-waterwarmtepomp verbruikt bij langdurige vrieskou tot 30% meer elektriciteit, maar levert meestal nog 2 kWh warmte per verbruikte kWh.
Hoe lang vriest het gemiddeld in België?
In Vlaanderen zijn er gemiddeld 13 dagen per jaar met dagtemperaturen <0°C (bron: KMI metingen 2023).
Welke modellen presteren goed in deze omstandigheden?
- Mitsubishi Zubadan
- Daikin Altherma 3H HT
- Viessmann Vitocal 250-A
Welke warmtepomp is de beste keuze voor een Vlaamse winter?
Voor de Vlaamse klimaatcondities is de juiste keuze afhankelijk van het type woning, budget en isolatiegraad.
Wanneer kies je best voor een lucht-waterwarmtepomp?
- Nieuwbouw of BEN-woning
- Goed geïsoleerde woning
- Beperkt budget en snelle installatie
Wanneer kies je best voor een geothermische warmtepomp?
- Grote woning met hoge warmtevraag
- Lange termijnrendement primeert
- Budget voor boringen (>€20.000)
Zijn subsidies beschikbaar in 2025?
Ja, via Mijn VerbouwPremie tot 40% van de investeringskost, afhankelijk van inkomenscategorie en type systeem.
Welke extra maatregelen helpen bij vrieskou?
Kleine ingrepen maken een groot verschil voor de prestaties, comfort en kosten tijdens koude dagen.
Welke tips verhogen de energie-efficiëntie?
- Afdekken buitenunit tegen wind (met ventilatie-openingen)
- Vermijden dat sneeuw de buitenunit blokkeert
- Nachtverlaging vermijden bij vrieskou (> continu verwarmen efficiënter)
- Smart home integratie voor optimale regeling
De prestaties van warmtepompen in vrieskou zijn afhankelijk van extern temperatuurverloop, gekozen technologie en woningkenmerken.
De onderstaande tabel vat de twee meest gekozen systemen samen.
| Type warmtepomp | Rendement bij vrieskou (COP/SCOP) | Voordelen | Aandachtspunten |
|---|---|---|---|
| Lucht-water | 2-3 bij 0°C, <1,5 bij -10°C | Goedkoper, eenvoudiger te plaatsen | Dalend rendement bij -10°C of kouder |
| Geothermisch | ≥ 3,5, stabiel >4 SCOP | Constante bron, hoge efficiëntie | Duurder, boringen & vergunning verplicht |
Een warmtepomp blijft een energiezuinige investering in 2025, zeker met Vlaamse subsidies en wettelijke stimuli richting fossielvrije verwarming. Zelfs bij vrieskou presteren warmtepompen betrouwbaar, mits je kiest voor het juiste systeem, een correcte plaatsing en goede isolatie. Met slimme instellingen en tijdig onderhoud geef je je warmtepomp optimale werkcondities, ook tijdens Belgische winters.
Op zoek naar advies op maat of een prijsschatting voor jouw situatie? Neem dan contact op met de experten van Zen Zonne Energie en ontvang offertes afgestemd op jouw woning en verwarmingsbehoeften.